Door Renate Oldenhof

Op 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Op deze dag schenken we speciale aandacht aan de rechten en positie van de vrouw. Misschien denken sommigen van jullie nu; Internationale Vrouwendag, is dat nog steeds nodig in 2022? In eerste instantie valt daar wat voor te zeggen. Vrouwen hebben immers in westerse landen sinds het begin van de twintigste eeuw kiesrecht, ze mogen dezelfde beroepen uitoefenen als mannen en ook op het gebied van rechten over lichamelijke autonomie zijn we sinds de tweede feministische golf flink opgeschoten. Helaas zijn er echter nog een hele hoop probleemgebieden als het aankomt op gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen. In bepaalde gebieden in de wereld is er nog helemaal geen sprake van gelijkwaardigheid voor vrouwen en meisjes, maar ook in Nederland lopen vrouwen nog steeds tegen structurele en institutionele ongelijkheden op. Zo blijkt bijvoorbeeld uit de Gender Diversity Index (2021) van de European Women on Boards dat slechts 7% van de Nederlandse bedrijven een vrouw heeft als CEO. Ook de veiligheid van vrouwen waarborgen is nog steeds een groot probleem. De misstanden bij The Voice die recentelijk aan het licht zijn gekomen zijn hier een pijnlijk voorbeeld van. Talloze onderzoeken tonen aan dat een groot aantal vrouwen slachtoffer is van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Verder voelen veel vrouwen zich onveilig op straat door straatintimidatie. Gesprekken hierover zijn vaak moeizaam vanwege het taboe dat op het onderwerp heerst. Er zijn nog vele andere redenen waarom Internationale Vrouwendag juist nu actueel is. In dit artikel behandelen we drie belangrijke argumenten voor het belang van Internationale Vrouwendag.

Vrouwenrechten in ontwikkelingslanden
Zoals al kort in de introductie gemeld werd, zijn er grote verschillen tussen bepaalde gebieden in de wereld op het gebied van vrouwenrechten. Veel van deze gebieden bevinden zich in conflictsituaties, waar de omstandigheden voor vrouwen en meisjes vaak levensgevaarlijk zijn (OHCHR.org). In een aantal ontwikkelingslanden hebben vrouwen wel wat basisrechten, zoals actief kiesrecht, maar de strijd om meisjes naar school te laten gaan en vrouwen in machtsposities in bedrijven en bestuurlijke organisaties te krijgen heeft daar nog een lange weg te gaan. Dit komt onder andere doordat de economische positie van vrouwen in ontwikkelingslanden beduidend slechter is dan die van mannen. Ook lichamelijke autonomie is niet vanzelfsprekend. Uit een publicatie van het UNFA, genaamd de State of the World 2021, blijkt dat in ontwikkelingslanden slechts 55% van de vrouwen het recht heeft om te beslissen over haar eigen lichaam. Door Internationale Vrouwendag wordt er aandacht gevraagd voor gendergelijkheid over de hele wereld, dus ook voor de positie van vrouwen in deze gebieden. Ook de mogelijke oplossingen, zoals het bevorderen van financiële onafhankelijkheid van deze vrouwen, komen door Internationale Vrouwendag meer aan het licht.

De kloof
Ondanks alle vooruitgang sinds het begin van de twintigste eeuw blijven er ook in Nederland nog veel problemen op het gebied van gendergelijkheid. Een welbekend probleem is de ongelijke behandeling van vrouwen op de arbeidsmarkt. Onderzoek na onderzoek toont aan dat mannen en vrouwen voor hetzelfde werk verschillend betaald krijgen, ook gecorrigeerd voor factoren zoals het aantal werkuren, opleiding, branche en woonplaats. Uit het Nationaal Salaris Onderzoek 2021 blijkt dat de loonkloof tussen mannen en vrouwen in 2021 5% is. Gelukkig wordt de loonkloof in Nederland over de jaren heen wel kleiner, maar we hebben de 0% nog niet bereikt. Ook representatieve vertegenwoordiging van vrouwen in topfuncties in het bedrijfsleven en bij de overheid zijn belangrijke punten waar op Internationale Vrouwendag aandacht voor is. In de Tweede Kamer en het kabinet is de vertegenwoordiging van vrouwen rond de 40%. In de top van het bedrijfsleven is de man-vrouw verhouding heel anders: Slechts 7% van de Nederlandse topbedrijven heeft een vrouwelijke CEO (European Women on Boards, 2021) en van de leden van de raad van bestuur is in Nederland maar 12% vrouw (CBS). Ook hier wordt wel vooruitgang geboekt, zo is er sinds vorig jaar bijvoorbeeld een vrouwenquotum ingesteld voor de top van het bedrijfsleven. Het blijft echter erg belangrijk om gelijkheid in de top aan te kaarten. Vertegenwoordiging van vrouwen op het hoogste niveau is niet alleen in van belang voor gendergelijkheid, maar zorgt volgens verschillende studies eveneens voor een efficiënter bedrijf en uiteindelijk wel 21% meer winst.
Een obstakel voor emancipatie op dit gebied in Nederland is de bagatellisering van deze problemen. Nog steeds wordt als weerwoord gegeven dat vrouwen nou eenmaal minder geschikt zijn voor leidinggevende functies. Hier is geen enkele serieuze aanwijzing voor; iemands gender heeft niks te maken met iemands competentie. Ook zijn er meer dan genoeg voorbeelden van vrouwen die het tegendeel hebben bewezen. Dit stigma behandelen is ook één van de dingen waar Internationale Vrouwendag ruimte voor biedt.

Veiligheid
Als laatste is een heel belangrijk argument voor het belang van Internationale Vrouwendag de aandacht voor het verbeteren van de veiligheid van vrouwen. Wereldwijd krijgen veel te veel vrouwen te maken met grensoverschrijdend gedrag – thuis, op het werk of in een café. Uit cijfers van het CBS blijkt dat ruim 1 op de 10 vrouwen in 2020 slachtoffer is geweest van seksueel geweld. Ook op straat geven veel jonge vrouwen aan dat ze lastig worden gevallen, zo zijn 2 op de 3 jonge vrouwen in 2021 minstens één keer lastig gevallen op straat (CBS, 2022). Dit valt in een veilig land als Nederland eigenlijk niet uit te leggen. Om dit op te lossen is aandacht en erkenning voor het probleem nodig, maar ook een verandering van de cultuur in Nederland. Een groot deel van de verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij mannen zelf; zij zullen elkaar moeten aanspreken op grensoverschrijdend en intimiderend gedrag. Het thema van Internationale Vrouwendag 2022 is passend genoeg dan ook solidariteit tussen mannen en vrouwen.

100 % gendergelijkheid
Internationale Vrouwendag staat voor heel veel. Het staat voor het vieren van emancipatie en trots zijn op alle doelen die al bereikt zijn, maar we moeten niet al het werk dat nog gedaan moet worden vergeten. Er zijn veel redenen waarom Internationale Vrouwendag wereldwijd, maar ook in Nederland, gevierd moet blijven worden. Met een dag als Internationale Vrouwendag schenk je aandacht aan genderongelijkheid in andere landen, waarmee je ook eerder een verbetering in deze gebieden teweeg brengt. Ook geef je aandacht aan de structurele problemen die ook hier nog steeds spelen. Voorbeelden hiervan zijn de ongelijke positie van vrouwen op het werk en de veiligheidsproblemen voor vrouwen. Door een dag als Internationale Vrouwendag worden deze problemen weer goed op de agenda gezet, waardoor nieuwe politieke actie mogelijk is. Met elke Internationale Vrouwendag komen we een stapje dichter bij gendergelijkheid. Totdat mannen en vrouwen op elk vlak gelijkwaardig behandeld worden, en zelfs daarna, blijft Internationale Vrouwendag enorm belangrijk.

 

Bronnen

https://europeanwomenonboards.eu/wp-content/uploads/2022/01/2021-Gender-Diversity-Index.pdf 2021, p.63

https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2022/straatintimidatie-van-jongeren?onepage=true#:~:text=2%20op%20de%203%20vrouwen,met%20straatintimidatie%20te%20maken%20gehad.

https://www.ohchr.org/en/Issues/Women/WRGS/Pages/PeaceAndSecurity.aspx#:~:text=Conflict%20can%20result%20in%20higher,as%20a%20tactic%20of%20war. Office of the High Commissioner on Human Rights

https://www.intermediair.nl/content/download/12723/file/Nationaal-Salaris-Onderzoek-2021.pdf?inLanguage=dut-NL&version=3 Nationaal Salaris Onderzoek 2021.

https://digitaal.scp.nl/emancipatiemonitor2020/neemt-het-loonverschil-tussen-mannen-en-vrouwen-af/

https://digitaal.scp.nl/emancipatiemonitor2020/komen-er-meer-vrouwen-in-topfuncties/

https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/SoWP2021_Report_-_EN_web.3.21_0.pdf p.19, 2021

Morrisson, C. and Jütting, J. P., 2005, ‘Women’s Discrimination in Developing Countries: A New Dataset for Better Policies’, World Development, Volume 33, Issue 7, pp. 1065-1081.

https://www.forbes.com/sites/karstenstrauss/2018/01/25/more-evidence-that-company-diversity-leads-to-better-profits/?sh=7eaaa62b1bc7 – hierin staan de samenvattingen van Kinsley.